Verslag orgelreis 3 en 4 oktober 2018
“Van Martini naar Martini”. Vijf Groninger orgels en één Fries orgel stonden op ons programma.
Als eerste bezochten we de Martinikerk in Groningen. Twee rondleidingen door de kerk en de gewelven waren zeer bijzonder. Je komt niet elke dag hoog boven in de hanenbalken. Tussen de rondleidingen kregen we allereerst uitleg over het koororgel uit 1742, gebouwd door Jean-Baptiste Le Picard uit Luik, met zijn Franse klank. Die klank kregen we te horen door een demonstratie van dit kleine orgel door verschillende registers met elkaar te combineren, waarna er uiteraard een kort stukje op werd gespeeld. Ook het grote orgel kwam aan de beurt en na uitleg over rugpositief, hoofd- borst- en bovenwerk werd ook daar eerst iets gedemonstreerd met verschillende registers, waarna een concert volgde. Al met al een leerzame middag.
’s Avonds nadat we onze kamersleutels hadden gekregen en een heerlijk diner stapten we weer in de bus naar Groningen voor het orgel van de Der Aa-kerk. Het orgel van Arp Schnitger dateert uit 1702. De organist vertelde over de geschiedenis van het orgel tot nu met zijn diverse vernieuwingen, restauraties, uitbreidingen etc. Wat volgde was een concert in een kerk die geen kerk meer is, maar wel zeer sfeervol verlicht was. Vooraf gaf de organist ons mondeling de lijst van werken door. Helaas kregen we geen programma.
Terug naar Aduard waar in een prima hotel onze bedjes wachtten.
Na het ontbijt kregen we een prachtige rondrit door het Groninger landschap. Smalle wegen, kleine dorpen, het aardbevingsgebied rond Loppersum. Zo kwamen we in Godlinze. Een bijzondere ervaring om in zo’n klein dorp een mooi Schnitger/Hinsz-orgel te vinden. En over de Pancratiuskerk, zo klein als hij is, is ook veel te vertellen. Uiteraard speelde Wolter Lemstra een stukje op dat orgel in zijn geboortedorp.
Na een rit naar Appingedam en een kop koffie werden we verwacht in de Nicolaïkerk (met twee puntjes op de i). Naast twee kleine orgels: een eenklaviers orgel met vijf registers uit 1967 van de firma De Koff en in de Jozefkapel een Pels & Van Leeuwen orgel uit 1970 staat in de kerk een orgel uit 1744 gebouwd door Albertus Antoni Hinsz. Diverse verbouwingen en veranderingen, en wijzigingen: in 1810 waarschijnlijk door Freytag en in 1842 door Oeckelen en 1884 door diens zonen. Het orgel werd in 1948 gedemonteerd en in 1954 weer opgebouwd. In 1967 volgde een complete restauratie naar de staat van 1744 door de firma Van Vulpen, waarna in 1988 door Mense Ruiter wijzigingen werden aangebracht in de stemming en tractuur. Bij een grote verbouwing, voltooid in 2017 door de firma Reil te Heerde, werd het aangehangen pedaal vervangen door een zelfstandig pedaal. Ook hier weer een klein concert en een mogelijkheid voor deelnemers aan de reis om zelf te spelen.
Na een lunch klommen we weer in de bus om via de grote weg naar Bolsward te komen. In de Martinikerk bevind zich één van de fraaiste Friese orgels. Het dateert uit 1781 en is door Albertus Anthoni Hinsz nieuw gebouwd. Ook dit orgel kent een lange geschiedenis van verbouwen uitbreiding vernieuwing en restauratie. Eind 2016 is dit orgel na de laatste restauratie door de firma Flentrop Orgelbouw, weer in gebruik genomen. De vaste organist is de uit Hengelo afkomstige Kees Nottrot, maar het orgel werd bespeeld door onze eigen Gerrit Kommers.
Na een voorspoedige rit naar Hengelo ging iedereen moe maar voldaan naar huis. Het was een prachtige “reis in de tijd” met oude orgels en landschappen. En hulde aan de gebroeders Lok die een niet eenvoudige opdracht, zo rustig en veilig hebben uitgevoerd.