Inleiding
Het 30e jaar van de Stichting Orgelconcerten Hengelo, een lustrumjaar, heeft een opmerkelijke vitaliteit van orgelconcerten en orgelcultuur laten zien. Het centrale doel, het bieden van een programma van gevarieerde orgelconcerten, is succesvol verlopen. Daarnaast hebben diverse factoren rondom dat centrale doel zich positief ontwikkeld. Met tevredenheid over het jaar 2023 is het bestuur van de stichting aan het 31e jaar van zijn bestaan begonnen.
De concerten in 2023
Het gehele programma van concerten in 2023 zag er als volgt uit:
- 13 mei 2023. De opening van het concertenjaar werd verzorgd door Leo van Doeselaar, jarenlang de organist van het Amsterdamse Concertgebouw. Aan dit traditionele Bach-concert in de Kristalkerk liet Leo van Doeselaar een causerie over zijn keuze uit het vele orgelwerk van Bach voorafgaan.
- 17 juni 2023. Nathan Laube, Amerikaans van origine, maar met concerten intussen over de gehele wereld, trad in de Lambertusbasiliek op. Hij gebruikte daar werkelijk alle registers in verrassende combinaties. Hij vertolkte composities uit de 19e en 20e
- 24 juni 2023. De tweede buitenlandse gastorganist was Thomas Nowak, vast organist van de Lambertikirche in Münster. Hij bracht muziek van vijf eeuwen ten gehore en sloot zijn concert af met een rijke improvisatie over het Twentse volkslied.
- 1 juli 2023. Als organist welbekend, in Hengelo en in Amsterdam, is Evan Bogerd. Hij was al aangetreden als gids bij een kleine orgelreis, nu bracht hij een programma van moderne componisten. Ook hier nam hij de vrijheid van een eigen improvisatie.
- 8 juli 2023. De combinatie van orgel en viool is niet zo gebruikelijk. Ons bestuurslid Louis ten Vregelaar en de violiste Johanneke Haverkate legden aan het royale publiek een gevarieerd programma voor.
- 15 juli 2023. Maarten Wilmink, de andere organist in het bestuur van onze Stichting, opende zijn concert met Bach en vervolgde met grote composities uit de 19e In een interview in de krant had hij al het nodige over zijn aspiraties voor het vervolg van zijn loopbaan verteld.
- 22 juli 2023. Organist Gerben Budding uit Gouda trad op met de sopraan Nanette Mans. Zij presenteerden muziek van Max Reger en Hendrik Andriessen en ook zij voegden een -gezamenlijke- improvisatie toe.
- 29 juli 2023. Ook Hayo Boerema, de vaste organist van de Laurenskerk in Rotterdam, gaf een improvisatie ten beste in het midden van zijn concert. Daaromheen nam hij grote Franse orgelwerken voor zijn rekening.
- 9 september 2023, de traditionele Nationale Orgeldag en Open Monumentendag. Juist op die 2e zaterdag in september trad met het orgel een compleet orkest van 60 jonge musici aan. In een volle Lambertus brachten zij met Maarten Wilmink aan het orgel aan het einde van dit feestelijke concert de 2e orgelsymfonie van Alexandre Guilmant tot klinken.
- 25 november 2023. Het duo Susanna Veerman en Wim Does traden in de Kristalkerk aan waarbij zij piano en orgel combineerden en onderling afwisselden. In een rijk programma lieten zij deze vrij weinig gebruikte combi van instrumenten tot zijn recht komen. Een toegift ter ere van het aftreden van twee bestuursleden vormde een bewerking van Gabriel Fauré’s Cantique de Jean Racine.
Het geheel van concerten in dit lustrumjaar vertoonde een grote spreiding en variatie, niet alleen van composities, maar ook qua herkomst van de concertgevers: Nederlandse organisten, maar ook twee buitenlandse gasten; het orgel als solo-instrument, maar ook in combinatie met viool en zang tot zelfs een compleet orkest erbij op de Nationale Orgeldag. Het orgel blijkt bij het overzien van een heel concertenjaar een rijkdom aan klank en variatie van muzikale combinaties te bieden.
De publiciteit
Een nieuwigheid in 2023 was de presentatie van het jaarprogramma aan de donateurs in een speciale bijeenkomst in april in de Morgensterkerk. Het is een informele manier om de donateurs extra informatie op een vroeg tijdstip te geven en hen apart te ontvangen, mede als dank voor hun jaarlijkse bijdragen.
Het vormde ook de gelegenheid om opnieuw een folder te presenteren waarin alle concerten, verlucht met foto’s van de concertgevers, bijeen stonden. Dat biedt aan donateurs en aan vele anderen de kans om het geheel te overzien en keuzen te maken naar eigen voorkeur uit het aanbod in een heel jaar.
De verzamelfolder met meer kleur en fleur zorgt voor een grotere algemene bekendheid. Per concert gaven wij telkens een programmablad uit met toegevoegde informatie over de concertgever(s). Ook is er enkele malen een artikel in TC Tubantia verschenen en kwam in de zomer een wekelijks bericht over elk concert te staan in het Hengelo’s Weekblad.
De donateurs
In het financiële verslag over 2023 staat het al: het aantal donateurs is vergroot. Dat is de meest stabiele voorwaarde voor de continuïteit van onze Stichting en het bieden van concerten. Wij zijn de donateurs erkentelijk voor hun giften en hun blijvende steun. Kennelijk staat bij velen de bijzondere interesse voor orgelkunst op goed peil.
Samen met enkele subsidies van buiten kunnen wij ook extra hoge uitgaven voor buitenlandse gasten en grote optredens aan. Wij maken melding van het feit, dat wij van de gemeente Hengelo een subsidie van € 2500 hebben gekregen voor het grote concert op de Nationale Orgeldag. Voorts hebben wij twee geldelijke toezeggingen voor datzelfde concert ontvangen van Het Cultuurfonds provincie Overijssel en het Lokaal Fonds Hengelo, maar van die toezeggingen hebben wij om verschillende redenen geen gebruik gemaakt.
Met de stabiele inkomsten van de donateurs, de royale opbrengst van collecten na elk concert en een enkele subsidie van de gemeente is het beeld van onze kas over 2023 niet ongunstig. Het maakt het ons nog steeds mogelijk om bijna alle concerten aan te bieden zonder de heffing van entree, uitzonderlijk in ons land.
De orgelcultuur
Met de schat aan orgels en de professionele bekwaamheid van vele organisten mogen wij in Nederland spreken over een royale orgelcultuur. Het orgel heeft zijn oorsprong in het kerkelijk liturgische gebruik, maar intussen is het benutten van de vele muzikale mogelijkheden geworden tot een verbreding van orgelcultuur. Het gebruik als solo-instrument, voor de begeleiding van koorwerken, in combinaties met andere instrumenten: zo royaal zijn de muzikale kansen van het orgel, nog afgezien van de enorme varieteit van orgels in ons land. Ons land heeft een rijk orgelbezit. Bij de aanvraag van subsidies hebben wij uitdrukkelijk het kerkgebouw van de Lambertus aangeduid als prachtige muzikale ruimte, wat niets tekort doet aan de overwegend liturgische functie op vele andere momenten buiten de concerten.
Het bestuur heeft zich altijd ten doel gesteld om met concerten ook gestalte te geven aan het bredere begrip orgelcultuur en daarvoor ook bij velen belangstelling te wekken. Het lustrumjaar 2023 is wat betreft de orgelcultuur een goed jaar geweest.
Het bestuur
Twee bestuursleden hebben te kennen gegeven hun functies te willen overdragen aan opvolgers. Penningmeester Cas van Kamperdijk en voorzitter Hans van Dam hebben zich vele jaren ingespannen voor de organisatie van concerten, het bieden van hoge muzikale kwaliteit, het demonstreren van de vele mogelijkheden van het instrument orgel, het op peil houden van de kasstand, en daarmee het versterken van de orgelcultuur in Hengelo en omgeving.
Bij het laatste concert in de Kristalkerk op 25 november 2023 heeft de nieuw aantredende voorzitter aan Cas en Hans woorden van dank voor hun inzet toegevoegd, vergezeld van een bijzondere muzikale omlijsting: een bewerking van Fauré’s Cantique de Jean Racine.
De nieuw aantredende bestuursleden zijn Martin den Otter als voorzitter en Ton Laan als penningmeester.